Δ.Ε. Αγίου Δημητρίου

Η Δημοτική Ενότητα Αγίου Δημητρίου σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 έχει μόνιμο πληθυσμό 4.566 κατοίκους και αποτελείται από τις εξής τοπικές κοινότητες:

Τοπική Κοινότητα Αβγού

Το Αβγό είναι χωριό του Δήμου Δωδώνης με την παλιά ονομασία Λεσιανά που μετονομάστηκε από τον ομώνυμο λόφο.

Στα μέσα Οκτωβρίου 1912 το χωριό κάηκε από τους Τούρκους και το 1913 αναγνωρίστηκε ως κοινότητα. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 ο πληθυσμός του Αβγού είναι 327 μόνιμοι κάτοικοι.

Από τα πιο ξεχωριστά μνημεία αποτελεί το Ηρώον-Μαυσωλείον στο Λόφο Αυγού καθώς και ο Ναός Αγίου Δημητρίου στο παλιό χωριό που χτίστηκε το 17ο ή 18ο αιώνα. Εντοιχισμένες πλάκες μαρτυρούν επισκευή του ναού στα 1874. Τα τελευταία χρόνια λειτουργεί 2/Θ Δημοτικό και 1/Θ Νηπιαγωγείο.

Το πανηγύρι του χωριού γίνεται της Αγίας Μαρίνας, 17 Ιουλίου στην πλατεία του χωριού.

Τοπική Κοινότητα Αγίας Τριάδας

Η Αγία Τριάδα (παλ. Ονομασία Μποράτσια) βρίσκεται στη μικρή γεωγραφική περιοχή χωριών Δυτικού Ξηροβουνίου. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ανήκε στη μικρή ομάδα των «Κατσιαουνοχωρίων» λεγομένων και στην περιοχή της «Τσαρκοβίστας». Μετά την απελευθέρωση και ως το 1928 αποτελούσε συνοικισμό του Βαρλαάμ, από το οποίο αποσοπάστηκε, αναγνωρίστηε ως αυτοτελής κοινότητα το ίδιο έτος και μετονομάστηκε από Μποράτσια σε Αγία Τριάδα.

Διατηρούνται και διασώζονται πολλά από τα ήθη και έθιμα. Ιδιαίτερα, μνημονεύεται το έθιμο του αποκριάτικου «μπυρμπυλάτου». Το έθιμο αυτό απαντάται στα περισσότερα χωριά της Δημοτικής Ενότητας Αγίου Δημητρίου. Παλιότερα, στην Αγία Τριάδα και στ’ άλλα χωριά, η πραγματοποίηση του «μπυρμπυλάτου» ήταν εντυπωσιακή διαδικασία, τελετουργικό ξεχωριστό. Από νωρίς το απόγευμα της Τυρινής οι άνδρες έκοβαν τα ξύλα και οι γυναίκες τα μετέφεραν «ζαλίκια» στο μεσοχώρι. Το βράδυ, όλο το χωριό, μετά το «απόκρεμα», έβγαινε στο μεσοχώρι. Άναβαν φωτιά, τραγουδούσαν και χόρευαν τα’ αποκριάτικα τραγούδια, έκαναν αυτοσχέδιες παραστάσεις, τα «δρώμενα».

Το πανηγύρι του χωριού γίνεται της Αγ. Τριάδος.

Μνημεία: Η εκκλησία της Αγ. Παρασκευής είναι μεταβυζαντινό μνημείο (18ο αι.). επίσης, υπάρχουν υπολείμματα από το «δερβένι του Αλή Πασά».

Τοπική Κοινότητα Βαρλαάμ

Βαρλαάμ είναι ο οικισμός του Νομού Ιωαννίνων που διοικητικά ανήκε στον Δήμο Αγίου Δημητρίου ο οποίος καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε πλέον στον νέο δήμο Δωδώνης.
Το υψόμετρο του είναι 640 μ και ο μόνιμος πληθυσμός του σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 είναι 112 κάτοικοι.

Τοπική Κοινότητα Βουλιάστας

Βουλιάστα είναι ο οικισμός του Νομού Ιωαννίνων που διοικητικά ανήκε στον Δήμο Αγίου Δημητρίου ο οποίος καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε πλέον στον νέο δήμο Δωδώνης. Το; υψόμετρο; του είναι 280μ και ο μόνιμος πληθυσμός του σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 είναι 117 κάτοικοι.

Μια πολύ όμορφη και ειδυλλιακή τοποθεσία είναι η περιοχή της λίμνης που σχηματίζουν οι Πηγές του Λούρου ποταμού στην Βουλιάστα του Αγίου Δημητρίου. Σχεδόν πάνω στην εθνική οδό Άρτας-Ιωαννίνων, και προχωρώντας λίγες εκατοντάδες μέτρα φτάνεις στη λίμνη, σκιερή από τα πανύψηλα δέντρα που τη στεφανώνουν.

Οι όχθες της λίμνης είναι προσβάσιμες και ένας περίπατος περιμετρικά προσφέρει αναζωογόνηση στον οργανισμό και οργιώδη καταπράσινη βλάστηση, τροφή για τα μάτια. Από το γεφυράκι μπορείς να παρακολουθήσεις τη ακυμάτιστη λίμνη να μετατρέπεται σε ορμητικό χείμαρρο πριν καταλήξει ποταμός..

Ένα χαρακτηριστικό σημείο αποτελεί το υπαίθριο νεροτριβείο, στο οποίο σπεύδουν κάτοικοι των γύρω περιοχών προκειμένου να πλύνουν κουβέρτες, φλοκάτες και χαλιά. Στην περιοχή λειτουργούν και ιχθυοτροφεία από τα οποία μπορείτε να αγοράσετε και πέστροφες, ζωντανές και λαχταριστές.

Τοπική Κοινότητα Επισκοπικού

Το Επισκοπικό είναι χωριό του νομού Ιωαννίνων. Βρίσκεται στο νότιο άκρο του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων και 14 χιλιόμετρα από την πόλη των Ιωαννίνων. Είναι δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Δωδώνης. Με την παλαιότερη διοικητική διαίρεση ανήκε στον δήμο Αγίου Δημητρίου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 το χωριό αριθμεί 320 μόνιμους κατοίκους.

Αναφορικά με την ιστορία του, το χωριό, ως Μπάρτζι αναφέρεται από τον Άγγλο περιηγητή William Martin Leake, ο οποίος ταξιδεύοντας από την Άρτα στα Γιάννενα στα 1805 και αφού πέρασε από τα χάνια Πέντε Πηγαδίων και Αγ. Δημητρίου λέει: “.....το Μπαρτζι (Bartzi) που βρίσκεται αριστερά στην πλευρά των λόφων”.

Στις αρχές του Οκτώβρη του 1912 , κάηκε από Τουρκοαλβανούς όπως και άλλα χωριά της περιοχής.
Το 1928 μετονομάστηκε σε Επισκοπικό, επειδή στην περιοχή ( μεταξύ καταβόθρας και χωριού) υπήρχε στο παρελθόν η έδρα Επισκοπής. Μέχρι το 1930 λειτουργούσε ως οικισμός της κοινότητας Μανολιάσας. Την 14-2-1930 αποσπάστηκε απ΄ την Μανολιάσα και καθίσταται αυτόνομη πλέον ως κοινότητα με ερδα το Επισκοπικό, όπου προσαρτάται και ο οικισμός Αμπελιά που εν τω μεταξύ αποσπάστηκε από την Κοσμηρά. ( Αριθμός ΦΕΚ 47 -142-1930) Την 20-9-1947 αποδεσμεύεται ο οικισμός Αμπελιά, ενώ το Επισκοπικό εξακολουθεί να λειτουργεί μόνο του ως κοινότητα. (Αριθμός ΦΕΚ 203 Α 20-9-1947).

Από το 1999 λειτουργεί ως δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Αγίου Δημητρίου, στα πλαίσια του προγράμματος “Ι. Καποδίστριας” ( Νόμος 2539/1997, ΦΕΚ 244Α/4-12-97). Από 1-1-2011 στα πλαίσια του προγράμματος “Καλλικράτης” (Ν 3852/2010) (ΦΕΚ Α' 87/07-06-2010) ανήκει στο Δήμο Δωδώνης με έδρα την Αγ. Κυριακή.

Τοπική Κοινότητα Θεριακησίου

Χωριό χτισμένο κοντά σε κομβικό σημείο, στις ανατολικές παρυφές του όρους Τόμαρου (Ολύτσικα) το οποίο απέχει 24,5 χλμ Ν από τα Ιωάννινα.

Ο οικισμός Αγία Κυριακή Θεριακησίου αποτελεί έδρα του Δήμου Δωδώνης. Στην περιοχή αναπτύσσονται αθλητικές δραστηριότητες (αναρρίχηση, ορειβασία). Το Μονοπάτι οδηγεί στους πρόποδες του Τόμαρου (Ολύτσικα).

Η τοπική κοινότητα Θεριακησίου αποτελείται από την τους οικισμούς Αγία Κυριακή, τα Εισόδια Θεοτόκου, το Θεργιακήσι και την Κανέττα και σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 αριθμεί συνολικά 284 μόνιμους κατοίκους.

Το Θεριακήσι εκτείνεται οικιστικά από την κοιλάδα του Άνω Λούρου δυτικά, ως το Ροβίλιστο ανατολικά και ως το χάνι Φτελιάς επί της εθνικής οδού νότια. Ο παλιός του οικισμός «Παλαιοχώρι» έχει εγκαταλειφθεί και μένει ακατοίκητος πια.

Το Θεριακήσι αναφέρεται σε χειρόγραφο του 1613 της Μονής Βαρλαάμ Μετεώρων ως «Θιρεκήσι». Επίσης, ο Γάλλος Πουκεβίλ στο ταξίδι του από τα Γιάννινα προς την Άρτα περί το 1800, μετά το Χάνι Άι-Δημήτρη σημειώνει: «δρόμος λιθόστρωτος, έργο του Αλή πασά... νότια ως το χωριό Τιριακή ή Κυριακή (Tiriaki ou Kyriaki). Η Αγία Κυριακή σημειώνεται και στο χάρτη Barbie (1820) νοτιοδυτικά του Άι-Δημήτρη.

Το Θεριακήσι κάηκε από τους Τουρκαλβανούς τον Οκτώβριο του 1912. Αναγνωρίστηκε ως κοινότητα το 1919.
Ο πληθυσμός του διακυμάνθηκε ως εξής: 1920 κατ. 286, 1928 κατ. 335, 1940 κατ. 468, 1951 (Θεριακήσι και Παλαιοχώρι) κατ. 536, 1961 κατ. 604, 1971 κατ. 434, 1981 κατ. 494, 1991 κατ. 424, οπότε συνενώθηκε και έγινε έδρα του Δήμου η Αγία Κυριακή.

Το σχολείο του: 1914 μαθ. 71 (στους δύο συνοικ.), 1935 μαθ. 73, 1950 μαθ. 60. Τα τελευταία χρόνια λειτουργεί μονοθέσιο Δημοτικό και Νηπιαγωγείο στον κεντρικό οικισμό. Το μονοθέσιο της Αγίας Κυριακής είναι κλειστό.

Ανέκαθεν η κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία. Τις τελευταίες δεκαετίες οι Θεριακησιώτες μετακινήθηκαν στα αστικά κέντρα ή μετανάστευσαν στο εσωτερικό της χώρας και λιγότεροι στο εξωτερικό. Οπωσδήποτε, οι νέοι στράφηκαν σε άλλα επαγγέλματα, στις τέχνες, τα γράμματα, τις επιστήμες.
Το πανηγύρι του χωριού γίνεται στις 7 Ιουλίου, της Αγίας Κυριακής.

Οι Θεριακησιώτες διασώζουν και τηρούν αρκετά από ταήθη και έθιμα της ποιμενικής και αγροτικής ζωής.
Μνημεία: Ο μύλος της Κουκουσιούν' στας με τη νεροτριβή. Βρίσκεται σε λειτουργία και σήμερα.
Σύλλογοι: Αδελφότητα Θεριακησιωτών Ιωαννίνων «Ο Άγιος Γεώργιος», Έδρα Ιωάννινα, 1978. Αδελφότητα Θεριακησιωτών (Αθήνα). Αθλητικός και Εκπολιτιστικός Σύλλογος Θεριακησίου, Θεριακήσι 1982. Έχει χοροστάσι στο μεσοχώρι.

Οι Θεριακησιώτες αγαπούν το χωριό τους. Οι απόδημοι το επισκέπτονται στις μεγάλες γιορτές και τα καλοκαίρια. Συμβάλλουν με κάθε τρόπο στον εξωραϊσμό του.

Τοπική Κοινότητα Κοπάνης

Το Χωριό Κοπάνη είναι ορεινό χωριό του Νομού Ιωαννίνων της Ηπείρου. Σήμερα ανήκει στο Δήμο Δωδώνης μετά την συνένωση του Δήμου Αγίου Δημητρίου. Βρίσκεται 30 χιλιόμετρα νότια - νοτιοδυτικά των Ιωαννίνων. Σήμερα σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 340 μόνιμους κατοίκους.

Το Τοπ. Διαμέρισμα Κοπάνης, στις υπώρειες του Ολύτσικα χτισμένο, καταλαμβάνει το βορειοδυτικό άκρο του Δήμου Αγίου Δημητρίου, ως τα όρια των Δήμων Δερβιζιάνων και Δωδώνης. Στην κοιλάδα, μεταξύ Κοπάνης και Θεριακησίου, όπου και οι νερόμυλοι, διέρχονταν στ' αρχαία χρόνια η Ιερά Οδός προς το Μαντείο της Δωδώνης.

Αναφορικά με την ιστορία του, ο οικισμός της Κοπάνης είναι από τους παλαιότερους της Ηπείρου, αφού αναφέρεται (με το Κρυφοβό) στο Χρυσόβουλλο Ανδρονίκου Β΄του Παλαιολόγου του 1319. «Οι Καστρινοί Ιωαννίται... κατέχωσι... τα χωρία την Κοπάνην και τον Κρεχοβόν...»

Η Κοπάνη, μετά τον Αλή πασά, έγινε δημόσιο κτήμα (Ιμπλιάκι) τουρκικό γι' αυτό μετά την απελευθέρωση (1913) αποδεσμεύτηκε από το ελληνικό δημόσιο.

Αναγνωρίστηκε ως κοινότητα το 1919 και ο πληθυσμός της εξελίχθηκε ως εξής: 1920 κατ. 445, 1928 κατ. 512, 1940 κατ. 616, 1951 κατ. 720, 1991 κατ. 357, πληθυσμό με τον οποίο συνενώθηκε στο Δήμο Αγίου Δημητρίου. Το σχολείο της: Το 1914 μαθ. 84, 1928 μαθ. 69, 1938 μαθ. 107, 1950 μαθ. 134, 1957 μαθ. 120. Έως το έτος 2007 λειτουργούσε μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο.

Παλιότερα, η κύρια απασχόληση των κατοίκων ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Τις τελευταίες τρισήμισι δεκαετίες οι νέοι στράφηκαν προς τα αστικά επαγγέλματα, τις τέχνες, τα γράμματα, τις επιστήμες. Συγχρόνως, βέβαια, πολλοί Κοπανιώτες ξενιτεύτηκαν, μετανάστευσαν στο εσωτερικό και το εξωτερικό αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης.

Λαογραφία:

Οι κάτοικοι διασώζουν και τηρούν αρκετά από τα λατρευτικά και άλλα έθιμα της περιοχής τους (αποκριάτικα, Λάζαρος, τραγούδια της Λαμπρής, συνήθειες αγροτικής και ποιμενικής ζωής). Το πανηγύρι του χωριού γίνεται στις 20 Ιουλίου (Προφήτη Ηλία).

Μνημεία:

• Ο Άγιος Νικόλαος, άλλοι ναοί και εξωκκλήσια.

• Ο μύλος Κοπάνης στην κοιλάδα του Λούρου, όπου παλιότερα τα λεγόμενα «Ξαμύλια». Τον μύλο της Κοπάνης έφτιαξε ο Ιωάν. Χ. Τζιαφέρης και τον αφιέρωσε στα 1832 στην εκκλησία, η οποία εισέπραττε 30 λίρες το χρόνο.

Σύλλογοι:

• Φιλοπρόοδος Κίνησις Κοπάνης, Ιωάννινα 1978.

Τοπική Κοινότητα Κουκλεσίου

Το Κουκλέσι είναι χωριό της Ηπείρου στο νομό Ιωαννίνων. Βρίσκεται νότια της πόλης των Ιωαννίνων και στα όρια των νομών Ιωαννίνων και Πρέβεζας. Το χωριό αποτελείται από τον παλιό οικισμό Κουκλέσι και το νεότερο Κάτω Κουκλέσι ή Ποταμιά(ή Κιλί, κατά τους γεροντότερους). Η κοινότητα με την ονομασία Κουκλέσι έχει την έδρα της σήμερα στο μεγαλύτερο και νεότερο οικισμό, Κάτω Κουκλέσι. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 αριθμεί συνολικά 242 μόνιμους κατοίκους.

Το παλιό Κουκλέσι είναι χτισμένο σε βατή οροσειρά, σαν μικρό οροπέδιο, τη λεγόμενη "Κουκλεσίτικο Βουνό και Μορίζι", ανατολικά και χαμηλότερα της νότιας κορυφογραμμής του Ολύτσικα(Τόμαρου). Τα σπίτια και οι μαχαλάδες, σκόρπια χτισμένα, σε μικρά ισιώματα, ριζοτόπια, προσήλια, ομαλές κατωφέρειες, σε σταγονοτόπια, σχεδόν κυκλώνουν τον Άγιο Νικόλαο(παλιά μοναστήρι) καθώς και το γούπατο, με τα πηγάδια και το ξερολάγκαδο. Μαχαλάς υπήρχε όπου το σημερινό μεσοχώρι και στο δυτικομεσημβρινό γέρμα του.

Στο Μεσοπόλεμο και κυρίως αμέσως μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το άλλοτε σκόρπιο παλιό Κουκλέσι συγκεντρώθηκε στο σύρραχο και στα γέρματά του δυτικά και ανατολικά, ενώ σπίτια μοναχικά κατέβηκαν ως το ξωκλήσι του Άι-Μηνά.

Οι μικροοικισμοί(μαχαλάδες) "Κιάφα", πάνω από τον Άι-Νικόλα, "Τόκα" βόρεια προς τη Μουσιωτίτσα και ο μακρινότερος "στο Βουνό"(στα στανοτόπια) όλοι απομεινάρια του παλιού σκόρπιου χωριού κατοικούνται ακόμη και σήμερα.

Ο Οικισμός Ποταμιά ή κάτω Κουκλέσι ή "Κιλί", στον οποίο έχει την έδρα της σήμερα η κοινότητα, είναι χτισμένος στη δεξιά(κατά τη ροή) όχθη του ποταμού Λούρου, στο ριζό ακριβώς του Κουκλεσίτικου Βουνού και δίπλα στη δημόσια οδό Ιωαννίνων-Άρτας. Τα περισσότερα σπίτια συγκεντρώνονται γύρω από το παλιό Χάνι και την εκκλήσία του Αγίου Σώζοντα. Ο οικισμός πρόσφατα απλώθηκε και στην απέναντι, την ανατολική πλευρά της δημόσιας οδού, στην ακροποταμιά. Επίσης, σπιίτια "σπάρθηκαν" στο ριζό της απότομης πλαγιάς ως τα Πλατανάκια, στη δεξιά(κατά τη ροή) όχθη του Λούρου και της πλαγιάς ως τα Πλατανάκια, στη δεξιά(κατά τη ροή) όχθη του Λούρου και της αυτής πλευράς της δημόσιας οδού. Από νότια, τα τελευταία σπίτια του χωριού βρίσκονται στα όρια των νομών Ιωαννίνων-Πρέβεζας(Σύνορα χωριών Κουκλεσίου και Βούλιστας Παναγίας-Κλεισούρας).

Η θέση του Κάτω Κουκλεσίου είναι κυριολεκτικά στο βάθος της κοιλάδας, της χαράδρας μεταξύ του Ολύτσικα(δυτικά) και του Ξηροβουνίου(ανατολικά). Νοτιοδυτικά του οικισμού και πάνω σχεδόν από την τεχνητή σήραγγα Κλεισούρας ορθώνονται μετέωροι πανύψηλοι βράχοι. Η χαράδρα αυτή είναι η ίδια του λεγόμενου αρχαίου Χάραδρου με ομώνυμη πόλη, που ήταν χτισμένη στο τέλος της στενωπού προς την σημερινή Φιλιππιάδα.

Τοπική Κοινότητα Κρυφοβού

Κρυφοβό είναι ο οικισμός του Νομού Ιωαννίνων που διοικητικά ανήκε στον Δήμο Αγίου Δημητρίου ο οποίος καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε πλέον στον νέο δήμο Δωδώνης. Το υψόμετρο του είναι 750μ, απέχει 22 χλμ από τα Ιωάννινα και ο μόνιμος πληθυσμός του σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 είναι 413 κάτοικοι.

Τοπική Κοινότητα Μελιάς

Μελιά (Μελίχοβο) είναι ο οικισμός του Νομού Ιωαννίνων που διοικητικά ανήκε στον Δήμο Αγίου Δημητρίου ο οποίος καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε πλέον στον νέο δήμο Δωδώνης. Η τοπική κοινότητα Μελιάς αποτελείται από τους οικισμούς Αγία Παρασκευή, Λαγκιώτισσα και Μελιά. Το υψόμετρο της είναι 670μ, απέχει 29χλμ από τα Ιωάννινα και ο μόνιμος πληθυσμός της σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 είναι 78 κάτοικοι.

Η Μελιά (παλ. Ονομασία Μελίχοβο) με το συνοικισμό Λαγγιώτισσα (παλ. Λογγιώτισσα) βρίσκεται στη μικρογεωγραφική περιοχή των χωριών του Αν Λούρου. Το Μελίχοβο, αθέατο από το δημόσιο δρόμο, είναι χτισμένο σε αυχένα υψώματος, ενώ η Λαγγιώτισσα στις ανατολικές υπώρειες του Ολύτσικα, θεατή από το δρόμο, φαντάζει μαγευτική ζωγραφιά μες στην πυκνή βλάστηση!

Παλιότερη γραπτή πηγή για το Μελίχοβο είναι χειρόγραφο της Μονής Βαρλαάμ Μετεώρων του 1613, όπου αναγράφεται οικισμός «Μελίχοβω» με πέντε αφιερωτές (δωρητές), καθώς και το «Θεριακήσι» και η «Κοκοσίνηστα». Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Λαγγιώτισσα ήταν «γεώργιο» (καλλιεργήσιμη γη) του Δημ. Θύμιου Ζήκου, ενώ το Μελίχοβο πλήρωνε φόρο σποράς στο Σουλτάνο 7000 γρός. Το χρόνο. Στα συγγράμματα λογίων του 19ου αιώνα (Λαμπρίδη, Αραβαντινού ) αναφέρεται ότι η Λογγιώτισσα ονομάστηκε έτσι (με ο και οχι με το α) από τα πολλά της δάση (τους λόγγους).

Το Μελίχοβο μετονομάστηκε σε Μελιά το 1928. Η Λαγγιώτισσα αναγνωρίστηκε ως κοινότητα το 1919 και ο πληθυσμός της εξελίχθηκε ως εξής: (Των δύο οικισμών) 1920 κατ. 235, 1928 κατ. 274, 1940 κατ.347, 1951 κατ. 391, 1961 κατ. 447, 1971 κατ. 254, 1981 κατ. 339, 1991 κατ. 189, πληθυσμό με τον οποίο συνενώθηκε.

Το σχολείο της: 1914 μαθ. 53, (των δύο οικισμών), 1935 μαθ. 56, 1950 μαθ. 55, 1965 μαθ. 60. Σήμερα και των δύο οικισμλων τα Σχολεία είναι κλειστά.

Κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία και πιότερο η κτηνοτροφία. Τις τελευταίες τρισήμισι δεκαετίες οι κάτοικοι ξενιτεύτηκαν, μετανάστευσαν στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Οι νέοι στράφηκαν στα σύγχρονα επαγγέλματα, τις τέχνες, τα γράμματα, τις επιστήμες.

Τοπική Κοινότητα Μουσιωτίτσας

Χτισμένη στη βορειοδυτική Ελλάδα, 30 χλμ. μόλις πριν από την πόλη των Ιωαννίνων, κοντά σε ένα κομβικό για την ιστορία της πόλης σημείο, λιγότερο προβεβλημένη από δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς όπως είναι τα Ζαγοροχώρια, άλλα όχι και λιγότερο όμορφη, η Μουσιωτίτσα συνέδεσε τη σύγχρονη ιστορία της με την "μαύρη" ημέρα της 25ης Ιουλίου 1943 όταν οι δυνάμεις των κατακτητών εκτέλεσαν στο χωριό 152 ανθρώπους. Τραγική, μαρτυρική αλλά ακόμη χωρίς ηθική και νομική δικαίωση η Μουσιωτίτσα αποδίδει κάθε χρόνο ένα ελάχιστο φόρο τιμής στα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας.

Η τοπική κοινότητα Μουσιωτίτσης αποτελείται από την Άνω Μουσιωτίτσα, την Κάτω Μουσιωτίτσα, την Μεσούρα και την Νέα Μουσιωτίτσα. Σύμφωνα μρ την τελευταία απογραφή του 2011 ο μόνιμος πληθυσμός της ανέρχεται σε 605 κατοίκους

omada

Με ομάδα ποδοσφαίρου από το 1984, εδραιωμένη τα τελευταία χρόνια στην Α' ερασιτεχνική κατηγορία, η κυριότερη ίσως στιγμή της οποίας η συμμετοχή στον τελικό του Κυπέλλου σε επίπεδο παίδων το 1994 αλλά και η πρόκριση στους "4" του Κυπέλλου Ερασιτεχνών το 1996 σε επίπεδο ανδρών, προσφέρει ένα υγιές περιβάλλον για διέξοδο των νέων στον αθλητισμό.

Πολιτιστικός σύλλογος με το όνομα "Κοιλάδα του Λούρου" αλλά και Σύλλογος Νέων με ενεργή παρουσία τα τελευταία 2 χρόνια συνδράμουν στις πολιτιστικές εκδηλώσεις του χωριού.

ekdilwseis

Κάθε χρόνο στις 25 Ιουλίου τελείται επιμνημόσυνη δέηση για τα 152 θύματα που εκτελέστηκαν από τα Ναζιστικά Στραττεύματα Κατοχής. Στις 25/7/1943 οι Γερμανοί κατακτητές ως αντίποινα για τη συμμετοχή των κατοίκων της περιοχής σε δολιοφθορές εκτέλεσαν 152 ανθρώπους ανάμεσά τους και γυναικόπεδα Σήμερα η τοπική κοινωνία για να τιμήσει αυτούς τους ανθρώπους διοργανώνει και δρόμο θυσίας από τον τόπο του μαρυρίου στη θέση Σπιθάρι έως την Κάτω Μουσιωτίτσα, μια απόσταση 3 χλμ. Η συμμετοχή είναι σημαντική όχι για την κατάκτηση κάποιου μεταλλίου αλλά για την απόδοση φόρου τιμής στα θύματα. Σε αυτόν τον τόπο σήμερα επιχειρήθηκε να δημιουργηθεί λατομείο για το οποίο η τοπική κοινωνία εξέφρασε την αντίθεσή της

Τοπική Κοινότητα Μυροδάφνης

Μυροδάφνη είναι ο οικισμός του Νομού Ιωαννίνων που διοικητικά ανήκε στον Δήμο Αγίου Δημητρίου ο οποίος καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε πλέον στον νέο δήμο Δωδώνης. Το υψόμετρο της είναι 560μ και ο μόνιμος πληθυσμός της σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 είναι 139 κάτοικοι.

Τοπική Κοινότητα Πέρδικας

Πέρδικα είναι ο οικισμός του Νομού Ιωαννίνων που διοικητικά ανήκε στον Δήμο Αγίου Δημητρίου ο οποίος καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε πλέον στον νέο δήμο Δωδώνης. Η τοπική κοινότητα μελιάς αποτελείται από τους οικισμούς Βασαίικα και Πέρδικα. Το υψόμετρο της είναι 540μ και ο μόνιμος πληθυσμός της σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 είναι 130 κάτοικοι.

Τοπική Κοινότητα Ραβενίων

Τα Ραβένια είναι ορεινό χωριό του νομού Ιωαννίνων της Ηπείρου. Σήμερα ανήκει στη δημοτική ενότητα Αγίου Δημητρίου. Βρίσκεται 26 χιλιόμετρα νότα των Ιωαννίνων και σε υψόμετρο 844 μέτρων. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 η τοπική κοινότητα Ραβενίων αποτελείται από 106 μόνιμους κατοίκους. Υπάγεται σε σύμπλεγμα χωριών που λέγονται "Κατσαουνοχώρια".

Ο οικισμός άλλαξε τοποθεσία δύο φορές. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο ο οικισμός μεταφέρθηκε από την περιοχή Λαγκάδα εκλησιάς στην περιοχή Μπογδορά. Η μεταφορά σύμφωνα με την παράδοση έγινε λόγω γεωλογικών αλλαγών. Κάποιο ποτάμι που πήγαζε στην περιοχή στέρεψε και οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να αναζητήσουν άλλη πηγή νερού. Κατά τις αρχές της περιόδου της Τουρκοκρατίας η θέση της Μπογδοράς εγκαταλείφθηκε και ο οικισμός μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση όπου προϋπήρχε το μοναστήρι της Κοίμισης της Θεοτόκου κοντά σε πηγή νερού.

Το μοναστήρι αποτέλεσε θρησκευτικό πόλο έλξης για τους χριστιανικούς πληθυσμούς της γύρω περιοχής από το δέκατο έβδομο αιώνα έως και τα τέλη του δέκατου ένατου.

Κατά τα μέσα του δέκατου έκτου αιώνα πολλοί άντρες είχαν μεταναστεύσει στην Μολδοβλαχία για οικονομικούς λόγους και είχαν αφήσει τις οικογένειες στα Ραβένια. Λόγω κάποιων προστριβών με τους Τουρκαλβανούς που λυμαίνονταν την περιοχή και κάποιου άγνωστου συμβάντος αναγκάστηκαν να επιστρέψουν, να πάρουν τις οικογένειες και να μεταναστεύσουν προς άγνωστη κατεύθυνση. Σύμφωνα με την παράδοση εβδομήντα "σέλες" έφυγαν.

Το πρώτο δημοτικό σχολείο χτίστηκε το 1901 με πρωτοβουλία του ντόπιου διανοούμενου Γεωργίου Γκαζιάνη ο οποίος είχε σπουδάσει στη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη. Το σχολείο έγινε με δωρεές.

Κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο το χωριό κάηκε από τους Τούρκους. Οι κάτοικοι έφυγαν πρόσφυγες στη Φιλιππιάδα όπου υπήρχε οργανωμένη βοήθεια από φιλανθρωπικά ιδρύματα της τότε ελεύθερης Ελλάδας.

Ο Ελληνικός στρατός έδωσε αψιμαχίες στα γύρω υψώματα και πριν προχωρήσει για την τελική μάχη στο Μπιζάνι στρατοπέδευσε για σύντομο χρονικό διάστημα δίπλα από το χωριό.

Το 1943 το χωριό κάηκε από τους Ιταλούς και οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς στό γειτονικό Ξεροβούνι και σε γειτονικά χωριά όπου υπήρχαν οικογενειακοί δεσμοί.

Μετά τον πόλεμο το σχολείο ξαναλειτούργησε έως το 1968 που έκλεισε. Μετά την πτώση της δικτατορίας το σχολείο επαναλειτούργησε έως το 1982 όπου και έκλεισε οριστικά. Ό,τι δεν κατάφεραν οι πόλεμοι, τα κατάφερε η αστυφιλία.

Το χωριό ηλεκτροδοτήθηκε το 1964 και υδροδοτήθηκε το 1967.

Τοπική Κοινότητα Σερβιανών

Τα Σερβιανά είναι χωριό του νομού Ιωαννίνων. Ανήκει στο δήμο Δωδώνης. Βρίσκεται 14 χιλιόμετρα νοτίως των Ιωαννίνων και αποτελείται από 3 συνοικισμούς (ή μαχαλάδες στην τοπική διάλεκτο): Κάτω μαχαλάς ή Σερβιανά, Πάνω μαχαλάς ή Αγιος Ταξιάρχης, Μολυβαδιά ή Κατούσκα. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 η τοπική κοινότητα Σερβιανών αποτελείται από 435 μόνιμους κατοίκους.

Είναι από τους παλαιότερους οικισμούς της Ηπείρου, αφού αναφέρονται στο δεύτερο χρυσόβουλο του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β' Παλαιολόγου (1321): «έτερον σιγιλλατίκιον εν τω χωρίω των σερβιάνων».

Για την ονομασία του χωριού υπάρχουν τρεις θεωρίες: Η πρώτη ότι οφείλεται σε εγκατάσταση επιδρομέων Σέρβων κατά τη Βυζαντινή εποχή, χωρίς όμως ιστορικές αποδείξεις. Η δεύτερη ότι προέρχεται από τη λέξη σεργιάνι(= βόλτα, περίπατος):σεργιάνι>Σεργιανά>Σερβιανά.

Σύμφωνα με τις παραδόσεις των κατοίκων, παλιότερα στη θέση των Σερβιανών υπήρχε το χωριό Λαδικό, με τους συνοικισμούς Μπάρκεση και Βάρβεση, το οποίο καταστράφηκε από τους Τουρκαλβανούς περίπου στα 1800. Οι τοποθεσίες αυτές διατηρούνται με την ίδια ονομασία μέχρι σήμερα, όπου υπάρχουν και ερείπια των παλιών σπιτιών του Λαδικού. Ο μύθος λέει ότι οι κάτοικοι έριξαν τα τιμαλφή τους σε ένα πηγάδι για να τα γλυτώσουν από τους Τούρκους, όμως δεν βρέθηκαν ποτέ.

Η τρίτη θεωρία πιστεύει πως πιθανότατα ο όρος Μολυβαδιά, με βάση ιστορίες παλιών, προήλθε από ένα δέντρο. Το οποίο είχε ένα είδος αχλαδιού μεγαλύτερο μέγεθος απ' ότι το συνηθισμένο. Το έλεγαν Μολυβάδα το αχλάδι αυτό και μάλλον πήρε από εκεί την ονομασία του ο συνοικισμός των Σερβιανών η Μολυβαδιά.

Ιστορία Είναι από τους παλαιότερους οικισμούς της Ηπείρου, αφού αναφέρονται στο δεύτερο χρυσόβουλο του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β' Παλαιολόγου (1321): «έτερον σιγιλλατίκιον εν τω χωρίω των σερβιάνων».

Τα Σερβιανά με το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής σημειώνονται και στο χάρτη Ιωαννίνων και περιχώρων του Barbié (1820). Τον Οκτώβριο του 1912 τα Σερβιανά κάηκαν από τους Τουρκαλβανούς (εφημερίδα «Πρόοδος» 1912). Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους τα Σερβιανά, με όλα σχεδόν τα Οχυρά του Μπιζανίου στο έδαφός τους, βρέθηκαν στο επίκεντρο των βομβαρδισμών και των μαχών.

Εκκλησίες

1. Ι.Ν. Γενεσίου της Θεοτόκου. 2. Ι.Ν. Αγίων Ταξιαρχών, στον ομώνυμο μαχαλά ηκεντρική εκκλησία του χωριού. 3. Ι.Ν. Αγίου Νικολάου, στη Μολυβαδιά. 4. Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής, από την οποία σήμερα απομένει μόνο ένα μικρό εκκλησάκι. 5. Άγιος Δημήτριος, στη θέση Λαδικού. 6. Άγιος Νικόλαος, στη θέση Σαράνταινα. Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, όπου και το κοιμητήριο, έναντι της Παναγίας

Τοπική Κοινότητα Σκλίβανης

Το δημοτικό διαμέρισμα της Σκλίβανης, στο Δήμο του Αγίου Δημητρίου του Νομού Ιωαννίνων, βρίσκεται 34 χιλιόμετρα Ν.Α τηs πόληs των Ιωαννίνων και αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα διάσπαρτηs κατοίκησης, καθώς οι 8 συνοικισμοί του εκτείνονται σε 35. 000 στρέμματα. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 η τοπική κοινότητα Σκλίβανης αποτελείται από 235 μόνιμους κατοίκους.

Αν και η ιστορία της Σκλίβανης ως κατοικημένου τόπου, χάνεται στο βάθος του χρόνου, από τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής που χρονολογούνται από τον 3ο με 4ο αιώνα μ.Χ., και από τις εκκλησίες του χωριού, μπορούμε με βεβαιότητα να ισχυρισθούμε , ότι το χωριό κατοικείται εδώ και 600 περίπου χρόνια.

Ιστορικές αναφορές για το χωριό έχουμε από το 1805 - 1812, από τους περιηγητές Leak και Holland. Ο Παναγιώτης Αραβαντινός το 1831 στα \'Χρονικά της Ηπείρου\', δίνει στοιχεία για τον πληθυσμό και πληροφορίες για την κοινότητα.

Η αστυφιλία που οδήγησε πολλούς από τους κατοίκους της Σκλίβανης στα μεγάλα αστικά κέντρα, είχε ως αποτέλεσμα από τις αρχές της δεκαετίας του ΄70, τη δημιουργία δύο δραστήριων Αδελφοτήτων στα Γιάννενα και στην Αθήνα, πόλεις όπου εγκαταστάθηκαν κύρια οι Σκλιβανίτες.

Τοπική Κοινότητα Τερόβου

Το γραφικό χωριό Τέροβο βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νομού Ιωαννίνων. Το συναντάμε σχεδόν στα όρια με το νομό Πρεβέζης. Ανήκει στην δημοτική ενότητα Αγίου Δημητρίου του Δήμου Δωδώνης. Είναι ένα μικρό χωριό, που αξίζει να συμπεριλάβετε στην περιήγησή σας στο νομό Ιωαννίνων. Αποτελείται από τους οικισμούς Ραψαίοι, Τέροβον και Χάνι Τερόβου και ο μόνιμος πληθυσμός του σύμφωνα με την τελευταία απογραφή 2011 ανέρχεται σε 385 κατοίκους

Οι Ραψαίοι είναι χωριό του νομού Ιωαννίνων, συνοικισμός του Τερόβου του Δήμου Δωδώνης. Βρίσκεται 35 χμ. νότια της πόλης των Ιωαννίνων και 2 χμ. δυτικά της ιστορικής οχυρής θέσης Πέντε Πηγάδια, γνωστής από τις ομώνυμες μάχες μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων το 1823, το 1897 (Κων. Κουμουνδούρος) και το 1912 (απελευθέρωση των Ιωαννίνων). Ο πληθυσμός των Ραψαίων ανέρχεται σε 64 περίπου κατοίκους, γεωργοί και κτηνοτρόφοι στην πλειονότητα. Αξιοθέατο του χωριού και τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους είναι η παραποτάμια περιοχή με τα αιωνόβια πλατάνια στις όχθες του Λούρου, γνωστού και για τις περίφημες πέστροφές του!

Ο Άγιος Ιωάννης ο Ράπτης γεννήθηκε στο χωριό Τέροβο των Ιωαννίνων από ευσεβείς γονείς. Εγκαταστάθηκε στα Ιωάννινα και έκανε το επάγγελμα του ράπτη. Μετά τον θάνατο των γονέων του πήγε στην Κωνσταντινούπολη επί Πατριάρχου Ιερεμίου Α' (1525 - 1545 μ.Χ.) και επί Σουλτάνου Σουλεϊμάν Β' (1520 - 1560 μ.Χ.).

Επειδή ήταν προικισμένος με σωματικές και ψυχικές αρετές, κίνησε τον φθόνο μερικών Τούρκων, που τον πίεζαν να γίνει μουσουλμάνος. Ο Ιωάννης απέρριψε αμέσως τίς δελεαστικές προτάσεις των Τούρκων και όχι μόνο, αλλά αποφάσισε να μαρτυρήσει για τον Χριστό. Δύο φορές αποπειράθηκε να εκπληρώσει αυτή του την επιθυμία, αλλά τον απέτρεψε ο πνευματικός του.

Την τρίτη φορά όμως, Μεγάλη Παρασκευή, είπε πως είδε σε όραμα να χορεύει μέσα στις φλόγες και έτσι πέτυχε την ποθούμενη ευλογία του πνευματικού του. Όταν πήγε στο εργαστήριο του, είδε να έρχονται οι Τούρκοι που τον προέτρεπαν να γίνει μουσουλμάνος. Αυτή τη φορά όμως τον συκοφαντούσαν ότι δήθεν, όταν ήταν στα Τρίκαλα αρνήθηκε τον Χριστό. Ο νεομάρτυρας τους απάντησε ότι αυτό δεν έγινε ποτέ, αλλά και ούτε πρόκειται να γίνει στο μέλλον. Συγχρόνως δε με τα λόγια του, περιφρόνησε τη θρησκεία του Μωάμεθ. Οι Τούρκοι θυμωμένοι όρμησαν, τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν στον κριτή. Ομολόγησε και εκεί την πίστη του στον Χριστό, βασανίστηκε και ρίχτηκε στη φυλακή.

Επειδή όμως επέμενε στην ομολογία του, καταδικάστηκε να καεί ζωντανός. Ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης κατόρθωσε με πολλά χρήματα να αναβάλει για λίγο την εκτέλεση του, αλλά όταν ο Ιωάννης ρωτήθηκε και πάλι αν αρνείται τον Χριστό, απάντησε με θάρρος ότι ποτέ δεν θα τον αρνηθεί και έψαλε μπροστά στους Τούρκους το «Χριστός Ανέστη». Τελικά οι Τούρκοι άναψαν φωτιά έξω από την πόλη, μέσα στην οποία μόνος του αναπήδησε ο Ιωάννης, ψάλλοντας. Ορισμένοι όμως Χριστιανοί, για να απαλλάξουν τον νεομάρτυρα από τους φρικτούς πόνους της φωτιάς, πλήρωσαν τους δήμιους και τον αποκεφάλισαν στίς 18 Απριλίου 1526 μ.Χ.

Τα διασωθέντα λείψανα του, αγοράστηκαν από τους πιστούς και διαφυλάχθηκαν στον Πατριαρχικό ναό.

Ο νεομάρτυρας αυτός, έγινε πασίγνωστος για τα θαύματα του σ' ολόκληρο το γένος. Μαρτύριο του Αγίου αυτού, συνέγραψε ο επιφανής λόγιος ιερέας Νικόλαος Μαλαξός Πρωτοπαπάς Ναυπλίου (+ 1594 μ.Χ.).

Η μνήμη του στα Ιωάννινα τελείται την Τρίτη της Διακαινησίμου στο ναό της Αγίας Μαρίνας.

Τοπική Κοινότητα Πεστών

Τα Πεστά, γνωστά απο τον απελευθερωτικό πόλεμο 1912-13, είναι χτισμένα στις υπώρειες του Μακρυβουνίου και ανήκουν στη μικρογεωγραφική περιοχή Ξεροβουνοχωρίων του Δήμου Δωδώνης. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 η τοπική κοινότητα των Πεστών αποτελείται από 193 μόνιμους κατοίκους.

Παλιά γραπτή πηγή για τα Πεστά είναι το ταξιδιωτικό βιβλίο του Άγγλου περιηγητή Ληκ (Leake), ο οποίος ταξιδεύοντας προς τα Γιάννινα στα 1805 και αφού πέρασε τα Πέντε Πηγάδια και το Βαρλαάμ λέει: «... το χωριό Πεστά δεξιά (the village of pesta) σε μια θαυμάσια πηγή νερού». Αναγνωρίστηκαν ως κοινότητα το 1919. ο πληθυσμός τους διαμορφώθηκε ως εξής: 1920 κατ. 340, 1928 κατ. 347, 1940 κατ. 380, 1951 κατ. 378, 1961 κατ. 303, 1971 κατ. 178, 1981 κατ. 234, 1991 κατ. 236, οπότε και συνενώθηκε στο Δήμο Αγ. Δημητρίου. Η γεωργία και περισσότερο η κτηνοτροφία ήταν παλιότερα η κύρια απασχόληση των κατοίκων. Επίσης, τα επαγγέλματα του χτίστη και του αγωγιάτη (κερατζή) έφερναν στο χωριό σημαντικούς πόρους. Γρήγορα, όμως, οι Πεστιώτες ταξίδευσαν, ξενιτεύτηκαν και αναζήτησαν εργασία στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό. (Παλιότερα ταξίδευαν συνήθως τα άρρενα μέλη της οικογένειας: μεγαλύτερα παιδιά, άνδρες). Τις τελευταίες τρισήμισι δεκαετίες οι νέοι, ομαδικά σχεδόν, τράπηκαν πορς τα αστικά κέντρα (Γιάννινα, Αθήνα, κλπ). Έγιναν επαγγελματίες , βιοτέχνες, δημόσιοι υπάλληλοι, επιστήμονες, κλπ. Τα τελευταία χρόνια επισκέπτονται το χωριό τις μεγάλες γιορτές και τα καλοκαίρια και διοργανώνουν εκδηλώσεις.

Χρήσιμες Συνδέσεις

Υπουργείο Εσωτερικών
Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
Διαύγεια
Περιφέρεια Ηπείρου
ΚΕΠ
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Υπουργείο Εσωτερικών
Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
Διαύγεια
Περιφέρεια Ηπείρου
ΚΕΠ
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
MileSTONES
INT HERIT
Αμφικτυονία Αρχαίων Ελληνικών Πόλεων
Δωδώνη το μαντείο των ήχων
Δίκτυο Πόλεων
Βιώσιμη Πόλη
Λεξικό Ιδίωμα
Νάϊος Δρόμος

Copyright © 2018 Δήμος Δωδώνης
Designed by PlanTech